Hòa trong không khí của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta kỷ niệm 65 năm ngày toàn quốc kháng chiến, qua những thước phim tư liệu của Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên In Quân đội 1 với tiêu đề “65 năm hành trình của người lính – thợ in” đã phần nào tái hiện lại được bức tranh của ngày toàn quốc kháng chiến cũng như quá trình ra đời và phát triển của Nhà máy in quân đội 1- Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên In Quân đội 1 hôm nay. Những hình ảnh, sự kiện và những lời kể của các nhân chứng đã làm sống động lịch sử của một nhà máy Anh hùng.
Sự ra đời của Nhà in Vệ quốc quân trong khói lửa của những ngày toàn quốc kháng chiến là một yêu cầu tất yếu từ thực tiễn của cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện, dựa vào sức mình là chính mà Đảng ta lãnh đạo. Vấn đề in ấn báo chí, tài liệu tuyên truyền là một mặt trận, là một vũ khí tham gia cuộc đấu tranh này. Chính vì vậy Nhân dịp kỷ niệm 65 năm ngày truyền thống của Công ty in quân đội 1 chúng ta càng thấy quyết định sáng suốt của Chính trị cục- Bộ Quốc phòng lúc đó về chủ trương đưa máy móc thiết bị vật tư in theo cơ quan chiến lược lên thủ đô kháng chiến. Những ngày này cách đây 65 năm, không khí cả nước- đặc biệt là tại Thủ đô Hà Nội nóng bỏng bởi sự gây hấn của thực dân Pháp với dã tâm quay lại chiếm nước ta một lần nữa. Trước âm mưu thủ đoạn của kẻ thù, Đảng, Bác Hồ đã động viên toàn dân tiến hành cuộc trường kỳ kháng chiến. Những đơn vị cảm tử quân chuẩn bị cản bước tiến của quân Pháp để bảo toàn cho chính phủ và lực lượng chiến lược rút lên chiến khu. Trong lúc độc lập dân tộc vừa mới giành được, chính quyền non trẻ vừa mới ra đời, đất nước bộn bề khó khăn, trước âm mưu thủ đoạn thâm độc của kẻ thù, bao việc lớn lao của chính phủ, của quân đội cần phải triển khai, thì việc mang theo một nhà in đi kháng chiến là rất nhỏ bé và có thể có những người không nghĩ đến, Song ý nghĩa thực tiễn của quyết định ngày 17/12/1946 đã được chứng minh ngay sau 3 ngày – ngày 20/12/1946, trên đường di chuyển lên An Toàn Khu, Nhà in Vệ quốc quân kịp thời tổ chức in Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Bác như Lời hịch non sông đất nước, đó là tiếng kèn xung trận động viên đồng bào và chiến sỹ cả nước hãy đoàn kết một lòng đứng lên đánh đuổi thực dân Pháp.
Sự ra đời của Nhà in Vệ quốc quân trong thời điểm vận mệnh dân tộc như ngàn cân treo sợi tóc đã thể hiện sự gắn quyện của ý Đảng, lòng dân và tinh thần người chiến sỹ: ý đảng là chủ trương đúng đắn của Chính trị cục – Bộ Quốc phòng.
Lòng dân là sự hưởng ứng và ủng hộ của toàn dân sẵn sàng theo Đảng, Bác để làm cách mạng, mà tiêu biểu là tấm lòng của nhà doanh nghiệp dân tộc Nguyễn Xuân Giới đã hiến tặng toàn bộ cơ ngơi cho cách mạng không một chút so đo. Chủ Nhà in Hàn Thuyên một Nhà in tư nhân đã tình nguyện hiến tặng toàn bộ máy móc vật tư và thiết bị in cho quân đội, và chính những công nhân nhà in Hàn thuyên đã đi theo kháng chiến và trở thành những chiến sĩ – thợ in đầu tiên của Nhà máy in Quân đội.
Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Nhà in Quân đội đã luôn bám sát yêu cầu nhiệm vụ chiến đấu của quân và dân ta, in tài liệu phục vụ lãnh đạo ở cơ quan Tổng hành dinh đồng thời tổ chức nhiều bộ phận nhỏ ra mặt trận để in báo, tài liệu tuyên truyền, truyền đơn phục vụ cán bộ, chiến sỹ tại các chiến dịch như Biên giới, Trung du, Hoàng Hoa Thám, Hà Nam Ninh, Hòa Bình, Tây Bắc, Thượng Lào và đỉnh cao là chiến dịch Điện Biên Phủ đều có sự phục vụ của Nhà máy in Quân đội. Việc tổ chức các bộ phận in tại mặt trận đã thực hiện đúng phương châm chiến tranh nhân dân, chiến tranh du kích của Đảng và Bác Hồ.
Trong điều kiện chiến tranh, phải di chuyển nhiều, vừa tổ chức in tài liệu với máy móc cũ kỹ lạc hậu, dụng cụ thiếu thốn, tự chế, vật tư tận dụng, tự tạo. Vận chuyển, vận hành máy bằng sức người là chủ yếu, cuộc sống tuy ăn đói mặc rét, gối đất nằm sương, bệnh tật hoành hành, lội suối trèo đèo, lưng đeo, vai vác chuyển máy móc và các thiết bị in theo chân cùng đơn vị bám sát mặt trận, dựng lán giữa rừng, đốt đuốc sắp chữ, quay tay chạy máy để có những tờ báo, tài liệu phục vụ kịp thời cho bộ đội đánh giặc. Phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ vượt qua khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ đã được cán bộ, chiến sỹ công nhân Nhà in Quân đội thế hệ đầu tiên xây đắp qua những chiến công thầm lặng trong kháng chiến chống thực dân Pháp là như vậy.
Sau năm 1954, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp thắng lợi, cuộc sống xây dựng trong hòa bình đã tạo nên một bước ngoặt mới của nhà máy gắn liền với yêu cầu xây dựng chính quy của quân đội ta. Hòa chung chiến thắng của đoàn quân từ chiến khu Việt Bắc về tiếp quản thủ đô, Nhà máy in Quân đội đã khắc phục khó khăn, tích cực chủ động xây dựng nhà xưởng tại xã Phú Diễn – Từ Liêm – Hà Nội. Điều kiện làm việc, thiết bị máy móc được thuận lợi hơn, song yêu cầu về chất lượng tài liệu, tính bảo mật, cũng như nề nếp chính quy trong sản xuất công nghiệp đòi hỏi người lính – thợ in tiếp tục vươn lên. Hình mẫu Nhà máy in Quân đội vững mạnh toàn diện, mẫu mực về nhiều mặt được từng bước hoàn thiện.
Miền Bắc mới được giải phóng, trong khi đó nửa đất nước – Miền Nam vẫn còn nằm dưới ách thống trị của đế quốc Mỹ. Đất nước ta phải tiến hành đồng thời hai chiến lược cách mạng đó là xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam thống nhất đất nước. Nhiệm vụ mới được toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, mọi cấp, mọi ngành luôn thể hiện quyết tâm với khẩu hiệu: Tất cả vì miền Nam ruột thịt. Những ngày đó cán bộ, chiến sỹ, công nhân viên Nhà máy in Quân đội hăng say lao động trong không khí miền Bắc xã hội chủ nghĩa, vừa sản xuất vừa chiến đấu, in ấn sách báo, tài liệu phục vụ Quân đội, Nhà nước, đồng thời cũng chuẩn bị tinh thần chi viện cho chiến trường miền Nam.
Đúng như vậy, cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam ngày càng cam go quyết liệt, đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh ra miền Bắc từ chiến lược chiến tranh đặc biệt sang chiến tranh cục bộ và Việt Nam hoá chiến tranh, leo thang ném bom miền Bắc. Cũng như nhiều cơ quan đơn vị khác, Nhà máy in Quân đội vừa tổ chức in tài liệu tại cơ sở chính, đồng thời bố trí di chuyển một số máy móc thiết bị vật tư đi sơ tán để bảo toàn lực lượng phục vụ lâu dài trong điều kiện chiến tranh phá hoại của Đế quốc Mỹ. Từ kinh nghiệm chiến tranh nhân dân trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Nhà máy sãn sàng chuẩn bị nhân lực, vật lực chi viện cho chiến trường để in ấn sách báo và tài liệu phục vụ kịp thời cho công tác cổ động chiến trường và công tác chính trị tư tưởng của Đảng và quân đội ở các mặt trận và chiến trường miền Nam. Phát huy truyền thống thời kỳ chống Pháp, những đoàn cán bộ của nhà máy in quân đội lại lên đường ra mặt trận. Ngoài những máy móc vật tư theo yêu cầu của chiến trường, nhà máy đã có 10 đoàn với hàng trăm cán bộ, công nhân viên Nhà máy in Quân đội đã thành lập các cơ sở in, xưởng in phục vụ các chiến dịch, mặt trận ở chiến trường miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước như Quân khu 5, Tây Nguyên, Trị Thiên – Huế, cơ quan miền và tham gia các đợt tiến công và nổi dậy trong các chiến dịch lớn như Mậu thân 1968, Đường 9 nam Lào năm 1971… và chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Tất cả đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ và những người lính- thợ in đã viết tiếp vào những trang sử tự hào của Nhà máy in Quân đội.
Trong lúc đó ở hậu phương miền Bắc, những người ở lại vừa tham gia chiến đấu bảo vệ Nhà máy, vừa tổ chức sản xuất dưới mưa bom bão đạn của kẻ thù thực hiện khẩu hiệu vừa sản xuất vừa chiến đấu để giữ vững nhịp độ sản xuất, in ấn những tờ báo, tài liệu phục vụ kịp thời cho bộ đội và nhân dân.
Nếu trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, nhiều cơ sở in đã lần lượt sáp nhập lại thành Nhà máy in Quân đội, thì trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước từ Nhà máy in Quân đội đã nhân lên thành nhiều cơ sở in cho toàn quân như xưởng in ở các mặt trận, các chiến dịch, các quân khu, Nhà máy in Bộ tổng Tham mưu, Nhà máy in Tổng cục Hậu cần và một số xưởng in của các quân binh chủng.
Chiến tranh trên cả nước ngày càng khốc liệt. Yêu cầu sách báo phục vụ tuyên truyền ngày càng lớn. Tờ báo Quân đội nhân dân của Quân ủy Trung ương từ tuần in ba số phát triển ra báo hàng ngày với số lượng lớn hàng trăm ngàn bản. Trước yêu cầu mới đó của công nghệ in tờ rời không thể đáp ứng được. Sau một thời gian in hỗ trợ tại Nhà in báo Nhân dân, năm 1974 phân xưởng in báo của Nhà máy in Quân đội nhân dân chính thức hoạt động và in số Báo Quân đội nhân dân hàng ngày với công nghệ máy in cuộn Typo. Đây là một bước phát triển mới về nhiệm vụ và công nghệ của Nhà máy in Quân đội.
Ngay sau ngày đất nước thống nhất, nhà máy đã tổ chức đoàn cán bộ tiếp nhận Trung tâm ấn loát ấn phẩm và nhà in tâm lý chiến của quân ngụy Sài gòn, cải tạo và xây dựng thành Nhà in Quân đội 2. Như vậy sau khi kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, cả nước thống nhất cùng đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội, ngành in quân đội có 2 trung tâm in là cơ sở in tại Hà Nội gọi là Nhà máy in Quân đội 1, cơ sở 2 tại thành phố Hồ Chí Minh gọi là Nhà máy in Quân đội 2.
Hậu quả nặng nề do sự tàn phá của chiến tranh để lại,liên tiếp hai cuộc chiến ở hai đầu biên giới cộng với sự phá hoại cấm vận của các thế lực thù địch, kinh tế nước ta lâm vào khủng hoảng.Nhiều lĩnh vực sản xuất bị đình trệ,đời sống của nhân dân trong đó có lực lượng vũ trang bị ảnh hướng nghiêm trọng.Trong tình hình đó Nhà máy in QĐ đã khắc phục khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ thường xuyên và đột xuất.Nhà máy đã tổ chức vận chuyển,lắp đặt, vận hành thành công hệ thống máy in ofset cuộn chiến lợi phẩm từ thành phố Hồ Chí Minh ra Hà Nội.Ngày 22-12-1977 số báo QĐND kỷ niệm 33 năm thành lập Quân Đội đã được in bằng công nghệ offset cuộn.Lần đầu tiên ở phía bắc công nghệ mới này được thực hiện thành công, mở ra thời kỳ mới cho việc in báo hàng ngày ở phía bắc.
Theo yêu cầu nhiệm vụ, tháng 2 năm 1980, phân xưởng in Báo Quân đội nhân dân của Nhà máy in Quân đội 1 được tách ra thành lập Nhà máy in Báo Quân đội- Trực thuộc Tòa soạn Báo Quân đội nhân dân. Hai đơn vị tuy hoạt động sản xuất độc lập nhưng đều thực hiện nhiệm vụ chung của quân đội giao cho in ấn sách báo tài liệu,văn hoá phẩm phục vụ nhiệm vụ tuyên truyền, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của các lực lượng vũ trang nhân dân.
Luồng gió đổi mới của đất nước đã tác động tích cực đến sự phát triển của nhà máy.Cấp ủy, Ban giám đốc đã quán triệt nghị quyết của Đảng, cấp trên đã triển khai thực hiện nhiều biện pháp đổi mới để phát triển sản xuất toàn diện. Tổ chức sắp xếp lại sản xuất, đổi mới phương thức quản lý. Khoán trả lương sản phẩm mang đến hiệu quả thiết thực. Được sự quan tâm của cấp trên thiết bị công nghệ từng bước được đầu tư đổi mới.Năm 1990 chuyển đổi từ sắp chữ chì thủ công sang máy vi tính ra bản can. Năm 1994 được trang bị hệ thống chế bản tách màu ra phim toàn trang báo khổ 42x58cm. Tháng 7/1994 thực hiện công nghệ viễn ấn Hà Nội – Thành phố Hồ Chí Minh để in báo QĐND. Những bước chuyển đổi đó Nhà máy in QĐ và in Báo QĐND đều là một trong số ít đơn vị đi tiên phong.
Năm 2005, do yêu cầu sắp xếp lại tổ chức biên chế các đơn vị trong quân đội, đặc biệt là các doanh nghiệp quốc phòng. Theo quyết định của trên, Nhà máy in Quân đội và Nhà máy in Báo Quân đội nhân dân 1 lại được sáp nhập và trở thành Trung tâm in ấn của toàn quân ở phía Bắc – với tên gọi Nhà máy in Quân Đội 1. Một lần nữa sức mạnh tổng hợp của đơn vị được tập trung phát huy trong điều kiện mới. Nhờ đó mà Nhà máy in Quân Đội 1 từng bước vượt qua mất mát do thiên tai gây ra như trận lụt lịch sử năm 2008 và cả những khó khăn do khủng hoảng kinh tế trong những năm vừa qua. Chính cũng nhờ sức mạnh tổng hợp đó mà Công ty in Quân Đội 1 đang tiếp tục đứng vững và vượt qua khó khăn thời suy thoái kinh tế hiện tại.
Trước sự phát triển của tình hình nhiệm vụ kinh tế xã hội đất nước, cùng với việc thực hiện chuyển đổi mô hình hoạt động của các doanh nghiệp trong cơ chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Ngày 4 tháng 12 năm 2009, Bộ Quốc phòng đã quyết định chuyển Nhà máy in Quân đội 1 thành Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên In Quân đội 1.
Trong 65 năm qua, cứ mỗi lần thay đổi về tổ chức biên chế và mô hình sản xuất từ tập trung phải phân tán, từ phân tán lại tập trung đã nảy sinh nhiều khó khăn mới cho quá trình thực hiện nhiệm vụ chính trị của nhà máy. Song trải qua những năm tháng ác liệt, gian khổ trong chiến tranh, cũng như những khó khăn, vất vả trong lao động sản xuất hòa bình xây dựng đất nước, Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên In Quân đội 1 đã có sự phát triển vượt bậc, trưởng thành vững chắc. Không thể thống kê đầy đủ, chi tiết hết những con số về những công việc đã làm được của Công ty trên tất cả các mặt hoạt động, về những sự kiện diễn ra qua những tháng ngày suốt chiều dài 65 năm lịch sử. Nhưng một điều khẳng định rằng, những thành tích của Công ty được lập nên là bởi mồ hôi, tâm sức, trí tuệ và cả máu xương của nhiều thế hệ cán bộ, công nhân đã tạo nên cho Công ty một diện mạo như ngày hôm nay, với một năng lực mới, một sức mạnh mới để Công ty có thể gặt hái được nhiều thành tích to lớn hơn nữa trong giai đoạn phát triển mới.
Sự trưởng thành và lớn mạnh của Công ty trong 65 năm qua luôn gắn liền với sự lãnh đạo, chỉ đạo của Thủ trưởng Bộ Quốc phòng, mà trực tiếp là Đảng ủy và Thủ trưởng cơ quan Tổng cục Chính trị, cũng như các cơ quan chức năng của Tổng cục Chính trị, Bộ quốc phòng và Bộ Văn hoá thông tin (nay là Bộ Thông tin – Truyền thông). Đó còn là sự giúp đỡ và tạo điều kiện của các đơn vị trong toàn quân cũng như của cơ quan ban ngành nhà nước, sự đoàn kết đùm bọc che chở và tận tình giúp đỡ của chính quyền và nhân dân địa phương nơi Công ty đứng chân. Đặc biệt sự tin tưởng của các cơ quan Báo chí, Xuất bản bạn hàng, sự hợp tác hỗ trợ của các đồng nghiệp, đối tá.
Lịch sử 65 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Công ty gắn liền với những bước đi thăng trầm, gian khổ nhưng vinh quang của Quân đội nhân dân Việt Nam, gắn với những biến cố của thời cuộc, đất nước, cả trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, chống đế quốc Mỹ xâm lược cũng như cả nước độc lập thống nhất đi lên chủ nghĩa xã hội. Công ty đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ in các ấn phẩm sách báo của toàn quân và các ngành của xã hội. Với những thành tích đạt được, Công ty đã vinh dự được Đảng, Nhà nước và quân đội khen tặng nhiều huân huy chương các loại, đặc biệt năm 2005, Công ty được Đảng, Nhà nước, quân đội khen tặng danh hiệu Đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.
Phấn khởi, vinh dự và tự hào cho mỗi cán bộ, chiến sĩ công nhân viên Công ty, nhân dịp kỷ niệm 65 năm Ngày truyền thống của đơn vị, Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên in Quân đội 1 được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất. Đây là nguồn cổ vũ động viên lớn đối với mỗi cán bộ, công nhân của Công ty, khích lệ kịp thời những “người lính – thợ in” chúng tôi tiếp tục phấn đấu vươn lên ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nước.
Những thành tích đạt được của Công ty qua 65 năm xây dựng và trưởng thành có thể khái quát thành những nội dung cơ bản, có ý nghĩa lịch sử như những kinh nghiệm truyền thống về xây dựng Công ty như sau:
Bề dày truyền thống 65 năm lịch sử của Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên In Quân đội 1 là niềm tự hào thôi thúc mỗi cán bộ, công nhân viên Công ty tự tin, quyết tâm thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ trên giao.
65 năm ra đời, xây dựng và phát triển, bao thế hệ cán bộ, chiến sỹ, công nhân viên của Công ty kế tiếp nhau đã xây đắp lên truyền thống của người lính – thợ in với khẩu hiệu “chủ động sáng tạo, tự lực tự cường, khắc phục khó khăn” và trong hoạt động sản xuất kinh doanh phải thực hiện theo yêu cầu “Tiến độ, chất lượng, tiết kiệm và an toàn”, trong cơ thị trường hiện nay, mỗi cán bộ, công nhân viên nhà máy phải luôn quán triệt một tinh thần “Chất lượng sản phẩm và thương hiệu là sự tiếp nối từ truyền thống lịch sử”.
65 năm đã qua, hôm nay trong ngày truyền thống, với khoảng thời gian ngắn ngủi, với những lời bộc bạch của tôi thay mặt cho Công ty chưa thể nói hết và đầy đủ lịch sử 65 năm của Công ty gắn với quá trình xây dựng và phát triển của Quân đội nhân dân Việt Nam, gắn với những biến cố của thời cuộc, đất nước trong các thời kỳ. Trong không khí vui mừng và phấn khởi của cán bộ, chiến sỹ, công nhân viên Công ty trong ngày truyền thông. Sự hội tụ đông đủ của các thủ trưởng, các vị khách quý cùng toàn thể các đồng chí là nguồn cổ vũ động viên lớn đối với những người lính- thợ in chúng tôi tiếp tục phấn đấu xây dựng Công ty vững mạnh xứng đáng là một Trung tâm in của Quân đội nhân dân Việt Nam, một địa chỉ tin cậy của các bạn hàng trong và ngoài quân đội.